AZƏRBAYCAN ƏDƏBİYYATI VƏ HƏMİD ARASLI

Abstract

Bu məqalədə Həmid Araslı yaradıcılığının ümumi mənzərəsi yaradılmışdır. Tədqiqatda tədqiqatçının əsərləri iki istiqamətdə tədqiq edilmiş və onun yazdığı kitablar sistemli şəkildə müəyyən edilmişdir. “Tərcümeyi-hal və ədəbiyyat tarixi” və “Mətn nəşrləri” istiqamətləri üzrə tədqiqata Həmid Araslının kitablarının siyahısı daxil edilib. Tədqiqatın digər istiqaməti tədqiqatçının əsərlərinin sayı və məzmununun tədqiqi istiqamətində aparılmışdır. Həmid Ərsalinin yazdığı məqalələrin siyahısı ilə yanaşı, kitablarının təxmini siyahısı, redaktorluq etdiyi kitab və məqalələrin ümumi sayı, onların hansı dillərdə yazıldığı da müəyyən edilib. Eyni zamanda, etibarlı ilkin tədqiqat, qiymətli elmi-nəzəri ümumiləşdirmələr Eyni zamanda, etibarlı ilkin tədqiqat, qiymətli elmi nəzəri ümumiləşdirmələr. Eyni zamanda, SSRİ və dünya ədəbiyyatında yanlış təsəvvürlərin geniş yayıldığı bir vaxtda tədqiqatçı Nizami və Füzuli yaradıcılığının tədqiqi istiqamətində tədqiqatlar apararaq, Nizami sənətinin milli ruhuna xüsusi həssaslıqla yanaşaraq, 2000-ci il 20-ci əsrin 20-ci əsrinədək Azərbaycan xalqının ümummilli liderlərindən biri kimi çıxış etmişdir. “Şairin həyatı”, “Nizami Gəncəvinin əsərləri” və ayrı-ayrı tədqiqatlarda şairin öz irsinə əsaslanaraq, türkcəsini düşünərək farsca yazdığını elmi dəlillərlə sübut etmişdir. Həmçinin Həmid Araslı öz tədqiqatlarında Nizami sənətinin XII əsr Azərbaycanda təsadüfi hadisə olmadığını vurğulayaraq, Nizaminin ictimai-mədəni tərəqqi ilə xarakterizə olunan əlamətdar bir dövr və mərhələnin böyük şairi olduğunu vurğulamışdır. Onun apardığı araşdırmalardan gəldiyi qənaətlərdən biri də budur ki, Nizaminin Qumlu olması ilə bağlı rəvayət batildir və o, elmi əsası olmayan mövzuları əhatə edən kitab və məqalələrin yer aldığı elmi tədqiqat əsərlərinin siyahısının xülasəsini yaratmışdır.