SHOH ISMOIL SAFAVIY (XATOIY) HAYOTI VA IJODI
Keywords:
Ozarbayjon adabiy muhiti XV asrda, Xatoiyning ijodi va hayoti, azar adabiyoti, tasavvufiy qarashlariAbstract
Ozarbayjon mumtoz adabiyotning atoqli namoyandalari orasida Shoh Ismoil Xatoiyning (Şah İsmayıl Xətai) munosib o‘rni bor. Ozarbayjon safaviylar davlatining bunyodkori sifatida shuhrat qozongan Shoh Ismoilning siyosiy faoliyati, madaniyatni ravnaq topdirish sohasidagi xizmatlari uning badiiy ijodi bilan chambarchas bog‘liqdir.
Shoh Ismoil 1486 yilda Ardabil shahrida Shayx Haydar oilasida dunyoga keldi. Oq qo‘yunlilar orasida taxt talashishlar va jangu jadallarda g‘alaba qozongan Shoh Ismoil 1502 yilda safaviylar davlatini barpo etdi va Tabrizni poytaxt qildi. Uning mamlakati sharqda Shayboniyxon, g‘arb-da Usmoniylar davlati bilan chegaradosh edi. Fotih va shoir sifatida tanilgan Shoh Ismoil ijodda Xatoiy taxallusini tanlagandi. U 37 yoshida shohlikni o‘g‘li Taxmasibga qoldirib, o‘zi ijod bilan shug‘ullandi. Ko‘plab ishqiy g‘azallar, hamdlar, na’tlar bitgan Xatoiy “Nasihatnoma”, “Dahnoma” singari falsafiy-tarbiyaviy dostonlar ham yozib qoldirdi. Shoh va shoir Ismoil Xatoiy 1524 yilda, 38 yoshida vafot etdi va u Ardabildagi Shayx Safi maqbarasiga qo‘yildi.
References
1.Şah İsmayıl Xətainin xətt nümunələri aşkarlanıb
2.Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah İsmayıl Xətainin və onun oğlu I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir
3.Paşa Kərimov:Şah İsmayıl Xətainin xətt nümunələri aşkarlanıb
4.Paşa Kərimovun əldə etdiyi əhəmiyyətli əlyazmanın surəti Azərbaycan və İtaliya prezidentinin iştirak etdiyi “Əbədiyyət xəzinəsi” adlı sərgidə təqdim edilib
5."Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının 10-noyabr 1992-ci il tarixli, 370 nömrəli Qanunu. e-qanun.az (Wayback Machine saytida 30-mart 2012-yil sanasida arxivlangan) (Ozarbayjoncha)
6.AzərTAc. „Heydər Əliyev Mərkəzində Şah İsmayıl Xətaiyə həsr edilmiş sərgi açılıb“ (az). Youtube.com(2018-yil 19-iyul). Qaraldi: 19-iyul 2018-yil.
