TARIXDA ILM-FAN RIVOJLANISHIDAGI FIZIKA VA TASVIRIY SAN’ATNING ALOQASI
Keywords:
Aristotel, san'at, texnika, nazariy fan, fizika.Abstract
Aristotelizm tizimida bilimlar uch turga bo‘linadi: insoniyat manfaati uchun natija berish vositasi bo‘lgan mahsuldor bilim, xulq-atvorga yo‘naltiruvchi amaliy bilim va hech qanday maqsadda vosita sifatida foydalana olmaydigan nazariy bilim. Ushbu turdagi ma'lumotlar odatda bir-biri bilan bog'liq bo'lmagan va mustaqil axborot sohalari sifatida ko'riladi. Ushbu maqolada bu tushuncha toʻgʻri emasligi taʼkidlanadi va nazariy bilimlar va mahsuldor bilimlar oʻrtasidagi bogʻliqlik qonuniyatini ochib berish orqali tilga olingan bilim sohalari oʻrtasidagi munosabatni tushuntirishga harakat qilinadi. Buning uchun eng avvalo fizika fanining predmeti belgilanishi va bundan tabiiy san'atning (amaliy bo'lmagan san'at) fizika bilan aloqasi aniqlanishi kerak. Bu qonuniyatni izohlash orqali “mahsulli bilim”, “mahsulli san’at” va “nazariy bilim” tushunchalarini va bu tushunchalar o‘rtasidagi munosabatni aniq va ravshan qilib ko‘rsatish maqsad qilingan. Bu tushunchalar va ular o‘rtasidagi munosabatni oydinlashtirish fanlar zamonaviy tasnifining Aristotel oldidagi qarzini ham ko‘rsatadi; U hozirgi zamon muhandislik fanlari va asosiy fanlar (fizika, kimyo va biologiya) o‘rtasidagi munosabatlarni tushunish uchun nazariy asos yaratadi.
References
“Prior Analytics.” The Complete Works of Aristotle. 2 cilt. Ed. Jonathan Barnes. New Jersey: Princeton University Press, 1991.
“Mechanics.” The Complete Works of Aristotle. 2 cilt. Ed. Jonathan Barnes. New Jersey: Princeton University Press, 1991.
Angier, Tom. Techne in Aristotle’s Ethics. London and New York: Continum International Publishing Group, 2010.
Barnes, Jonathan. Aristoteles. Çev. B. Öcal Düzgören. İstanbul: Altın Kitaplar, 2002.
Cohen, Floris. “The Onset of the Scientific Revolution: Three Near-Simultaneous Transformations.” The Science of Nature in the Seventeenth Century: Pattern of Change in Early Modern Natural Philosophy, ed. Peter R. Ansety ve John A. Schuster, 9-35. Dordrecht: Springer, 2005.
Dijksterhuis, Eduard Jan. The Mechanization of the World Picture: Pythagoras to Newton. Çev. C. Dikshoorn. New Jersey: Princeton University Press, 1986.
McMullin, Ernan. “Hypothesis.” Encyclopedia of the Scientific Revolutions: From Copernicus to Newton, ed. Wilbur Applebaum. London & New York: Garland Publishing, 2000.
Schuster, John A. “Waterworld: Descartes’ Vortical Celestial Mechanics.” The Science of Nature in the Seventeenth Century: Pattern of Change in Early Modern Natural Philosophy, ed. Peter R. Ansety ve John A. Schuster, 35-81. Dordrecht: Springer, 2005.
Yo‘ldoshev, A., oʻgʻli Hasanov, J. N., & oʻgʻli Jurakulov, S. Z. (2024). ON THE RELATION OF METAPHYSICS TO PHYSICS. GOLDEN BRAIN, 2(1), 472-486.
