O’ZBEK VA INGLIZ TILLARIDA GENDERGA OID METAFORALAR VA ULARNING MADANIY AHAMIYATI
Abstract
Genderga oid metaforalar tilning ijtimoiy va madaniy kontekstida muhim rol o'ynaydi. Bu metaforalar nafaqat tilning strukturasini, balki jamiyatdagi gender roli va stereotiplarni ham aks ettiradi. O'zbek va ingliz tillarida genderga oid metaforalar orqali farqliliklar va o'xshashliklarni ko'rish mumkin. O'zbek tilida genderga oid metaforalar ko'pincha an'anaviy rol va stereotiplar bilan bog'liq. Masalan, ayollar ko'pincha "gullar" yoki "xonimlar" sifatida tasvirlanadi, bu ularning nozikligi va go'zalligini ta'kidlaydi. Boshqa tomondan, erkaklar "bosh" yoki "yetakchi" kabi metaforalarda ifodalanadi, bu ularning kuchi va avtoritetini ko'rsatadi. Bu tilda gender rollari ko'proq an'anaviy qadriyatlar bilan bog'liq bo'lib, ayollarni passiv, erkaklarni esa faol rolda ko'rsatadi. Ingliz tilida esa genderga oid metaforalar yanada rang-barang va murakkab. Masalan, "breaking the glass ceiling" (shisha shiftni sindirish) metaforasi ayollarni ish joylarida yuqori lavozimlarga erishishda to'siqlarni yengish jarayonida tasvirlaydi. Boshqa misollar, masalan, "man up" (erkak bo'l) erkaklarni kuchli va qat'iyatli bo'lishga chaqiradi. Bu metaforalar gender rollarini o'zgartirishga va yangi paradigmalarga olib kelishga xizmat qiladi.
References
1.Кубрякова Е.С. Основы морфологического анализа. На материале германских языков. Монография, изд. 2-е, М., изд-во ЛКИ, 2008.
2.Смирницкий А.И. Синтаксис английского языка. Москва, издательство литературы на иностранных языках, 1957.
3.Фурс Л.А. Когнитивные аспекты синтаксиса английского простого предложения. Учебное пособие, Тамбов, изд-во ТГУ им. Г.Р.Державина, 2005.
4.Xayruilayev М., Haqberdiyev М. Mantiq. Toshkent, 1993, 235-bet.
5.Talmy L. Toward a Cognitive Semantics. Vol.1. Concept Structuring Systems. Cambridge Massachusetts: The MIT Press, 2000.
6.Terence Parsons. Events in the Semantics of English: A Study in the Sub-atomic Semantics. Cambridge, Mass., MIT Press, 1990.
7.Jackendoff Ray. Foundations of Language: Brain, Meaning, Grammar, Evolution. Oxford, Oxford University Press, 2002.
