TURKIYA RESPUBLIKASIDA “ADOLAT VA TARAQQIYOT” PARTIYASI DAVRI: DAVLAT VA DIN ALOQALARININING ZAMONAVIY TENDENSIYALARI

Abstract

Turkiyaning XXI asr boshidagi tashqi siyosati oʻtgan asrdagidan deyarli tubdan farq qildi. Uning oldida Bolqondan tortib, Yaqin Sharq, Kavkaz va Markaziy Osiyogacha boʻlgan yangi dunyo ochildi. Bu bilan nafaqat mamlakat ichida, balki chet elda ham yangi siyosiy yondashuv paydo bo‘ldi. Bu ko‘p millatli Usmonli dasturini Turkiyani Islom va Usmonli merosi bilan yarashtirishga ilhomlantirdi va bu yangi siyosiy qarash Yevropa Ittifoqi va AQSh bilan mustahkam munosabatlarga haddan tashqari e‘tibor qaratdi. Turkiyaning tarixan e‘tibordan chetda qolgan mintaqaviy munosabatlariga muvozanatni tiklash 2002 yil oxirida Turkiyada Adolatli Taraqqiyot partiyasi (AKP) hokimiyatga kelganidan so‘ng, Turkiyaning yangi rahbarlari Turkiyaning mintaqaviy muhitdagi rolini qayta tiklashga kirishdilar. Bu jarayonning boshlanishi Yaqin Sharqdagi qo‘shnilari bilan yaxshi munosabatlar o‘rnatish edi. Turkiyaning tashqi siyosatining samarali va ta‘sirli bo‘lishi uchun yangi tashqi siyosat nuqtai nazari, ayniqsa, ichki siyosiy va iqtisodiy barqarorlikni mustahkamlash nuqtai nazaridan ichki o‘zgarishlarning ahamiyatiga urg‘u berdi. Buni inobatga olgan Turkiya rahbariyati Yaqin Sharqda faol diplomatiya olib borishga, shuningdek, “nol muammo” siyosatini olib borgan holda qo‘shnilari bilan munosabatlardagi muammolarni kamaytirish yoki tugatishga tayyorligini ma‘lum qildi.